Po co komu filozofia?

Od mojej obrony minęło pięć lat z kupką. Studia wybrałam świadomie i bardzo się przygotowywałam, żeby na nie zdać (nie było wtedy konkursów świadectw). Gdybym dziś miała zdawać na studia, wybrałabym te same, na tej samej uczelni (niestety, niektórych profesorów dziś już nie ma).

Studia zawsze były elitarne, a studiowanie filozofii zarezerwowane było dla garstki chętnych, którzy wybierali ten kierunek z zamiarem rozwoju osobistego i – być może – przyczynienia się do tego, by świat był lepszy, lub bardziej zrozumiały. Dzisiaj wyznacznikiem wszystkiego są pieniądze: nie liczy się wnętrze człowieka, to, co sobą reprezentuje, jakie wyznaje wartości, tylko ile można z niego wycisnąć. Żyjemy w Matrixie, gdzie ludzkie bateryjki harują by utrzymać się na minimalnym poziomie egzystencji. Ten, kto wybiera studia kierując się nie kryterium własnych predyspozycji, a zapotrzebowaniem rynku buduje ten świat z Matrixa i staje się niewolnikiem. Dziś 50% maturzystów idzie na studia, zamiast na przykład zdobywać zawód. Powinno się otwierać szkoły zawodowe – i to mówię bez przekąsu, bo jeśli ktoś chce zbijać kokosy, to studia humanistyczne są złym wyborem: lepiej zostać ślusarzem, frezerem, czy krawcową.

2006 r. UŚ.

Co daje filozofia? Mądrujemy się i używamy trudnych słów? No właśnie nie: potrafimy zrozumieć trudne słowa (na samym początku pierwszego roku nasza grupa przeżyła szok w postaci tytułu „Prolegomena do historiozofii”, a potem było znacznie ciekawiej), ale starożytni uczą nie zadzierać nosa, bo może go nam ktoś utrzeć. To nie prawda, że filozof nie potrafi liczyć – mamy logikę, logikę matematyczną, musimy potrafić liczyć i znajdować najmniejszy błąd w toku rozumowania. Czepiamy się słówek? Właśnie niedawno naprowadzałam kogoś na to, że słowa „uczucie” i „emocje” nie są tożsame. Oskarżana, że nic nie robiłam te pięć lat i nie mam żadnej wiedzy, przeważnie mówię, że potrafię myśleć; wtedy słyszę „ech, kochana, myśleć to każdy potrafi”. No dobrze, ale jak to jest z wyciąganiem wniosków, z poprawnością myślenia, z różnymi punktami widzenia, z giętkością myślenia? No i kto się zastanawia nad myśleniem samym w sobie, dochodzi do wniosków samodzielnie? Filozofia właśnie na tym polu szlifuje mózg. Oczywiście równocześnie student zapoznaje się z przekrojem światowej (głównie europejskiej, ale nie tylko) filozofii na przestrzeni dziejów, co uczy nas nie wywarzania otwartych drzwi, oraz szacunku dla mnogości systemów filozoficznych. Częścią filozofii jest również etyka (oraz bioetyka), na zajęciach z której są naprawdę gorące dyskusje!

Ja nie mam mentalności niewolnika, żaden również ze mnie handlarz: może sobie przypominacie początek Kolumbów, kiedy Jerzy wraca z handlu z niczym, bo nie ma do tego smykałki, za to w głowie mu literatura. No to właśnie ja tak mam. Zdarzało mi się pracować w różnych zawodach i zawsze kierowałam się etyką – nie potrafiłam kłamać o towarze, że dobry, kiedy wiem, że nie jest wart ceny, etc. Teraz robię to, co lubię. Nigdy nie spodziewałam się kokosów za swoją pracę; pieniądze są takim powiedzmy miłym dodatkiem, który spożytkowuję kupując książki, itp. Ale nigdy nie były celem; no cóż, tak zostałam wychowana.

Jednej rzeczy nauczyłam się niemal na samym początku studiów: nie wyrażać się w sposób stanowczy, nie narzucać swojej woli innym, nie pozjadałam przecież wszystkich rozumów i mało kogo obchodzi moje zdanie, bo i tak każdy ma własne i bardzo lubi je wygłaszać publicznie, choćby było tak nielogiczne jak kwadratowe koło. Filozof to nie mędrzec, to osoba, która pragnie być mądrym, chce się rozwijać, doskonalić. Filozof to nie rzemieślnik, ani koń pociągowy. A na zmywaku w Anglii – z całym szacunkiem - może wyładować zarówno filozof, jak i socjolog, politolog, oraz matematyk.