Header Image

Noce i dnie - Maria Dąbrowska

"W życiu bywają noce i bywają dnie powszednie, a czasami bywają też niedziele."

W tym tygodniu mija czterdzieści lat od zekranizowania jednej z najpiękniejszych polskich powieści. Zaryzykuję stwierdzenie, iż żywiołową, wiecznie "odwracająca kota ogonem" panią Barbarę zna każdy. I nie sposób czytając nie wyobrażać sobie obsady filmu Jerzego Antczaka z Jadwiga Barańską i Jerzym Bińczyckim w rolach głównych.

Poznając losy Niechciców poznajemy również poniekąd biografię samej autorki powieści, Marii Dąbrowskiej; pisarka bowiem odmalowuje dom rodzinny, otoczenie, w którym się wychowała, oraz swoje alter ego - Agnisię. Maria Szumska - tak brzmiało panieńskie nazwisko pisarki - przyszła na świat w 1889 roku w niewielkim majątku zarządzanym przez jej ojca, byłego powstańca, Józefa Szumskiego (Russów pod Kaliszem). Wszystkie daty z curriculum vitae Dąbrowskiej zgadzają się z datami w powieści, o której pierwsza wzmianka w listach do matki i prywatnych dziennikach autorki pojawia się już w 1926 roku. Pierwotnie powieść miała nosić tytuł Pośród życia i śmierci, a tomom odpowiednio nadano tytuły Domowe progi, Dwoje oraz Szklana góra. Pierwszy tom w odcinkach ukazywał się w Kobiecie współczesnej od 1929 roku, a poprawiony, czy też przerobiony, jako Kłopoty pani Barbary pojawiał się w Gazecie Zachodniej. Dalsze przeróbki zaowocowały nowym tytułem: Bogumił i Barbara, który koniec końców stał się pierwszym rozdziałem Nocy i dni, które znamy. Do 1934 roku powstają kolejne tomy: Wieczne zmartwienie, Miłość i Wiatr w oczy.

Niewątpliwą "gwiazdą" Nocy i dni jest pani Barbara - los związał ją nie z ukochanym Toliboskim, do którego tęskniła całe życie, lecz ze schłopiałym szlachcicem, byłym powstańcem, Bogumiłem. Choć miły, zaradny i nieskończenie dobry dla Basi, nigdy tak na prawdę nie zdobył serca żony. Basię stać było jedynie na stwierdzenia: "A kiedy przecież ja tego Bogumiła z latami coraz to więcej lubię, przywiązałam się do niego." Ale nie mamy jej tego za złe, przecież jest dobrą żoną, gospodynią, matką. Stara się jak może wychować wiecznie zaczytaną Agnichę, nieco narcystyczną Emilkę i krnąbrnego Tomaszka; nie można również zapominać o maleńkim Piotrusiu, oczku w głowie obojga rodziców, który zmarł w wieku pięciu lat po krótkiej chorobie, zostawiwszy pustkę w sercu zrozpaczonych rodziców.

Dzieje rodziny poznajemy od ślubu Bogumiła i Barbary, ale czytelnik zostaje wprowadzony w okoliczności zawarcia związku. Towarzyszymy parze przez kolejne dekady; a to borykają się z perzem na nowo objętym folwarku, a to z wielką polityka wkraczającą w codzienność. Niestety, politykowanie jest słabszą stroną powieści i czytając miałam ochotę przeskoczyć od razu w objęcia Niechciców - tak wspaniale napisanych postaci można ze świecą szukać na kartach powieści współczesnych. Panią Barbarę można cytować, a Bogumił jest jednym z najlepszych ojców i mężów o jakich można przeczytać.

Powieść tę czytałam na wakacjach. Wywołałam ogromne zdziwienie Dąbrowską - "to pani tak dla przyjemności?" - usłyszałam, kiedy na leżaku korzystając ze słońca opalałam się na patio. Tak, czytałam Noce i dnie z wielką przyjemnością.

Druga klasyczna setka książek wartych przeczytania

Poprzednia klasyczna setka wzbudziła niemałe kontrowersje - czemu akurat te tytuły, nie inne, czemu pominęłam wiele klasycznych tytułów, w końcu: zaniepokoiło Was słówko "musisz". Może rzeczywiście nie potrzebnie pokusiłam się o kalkę z anglojęzycznych list (must read).  
Oto kolejna klasyczna setka, która powstała z części książek odrzuconych z poprzedniej setki, a także kilku dodanych. Tu również jest kilka serii. Znajdziecie tu zarówno przykłady literatury światowej epoki oświecenia, romantyzmu, jak i powieści wydane w połowie ubiegłego wieku. 
Jakieś półtora roku temu pokusiłam się o próbę stworzenia kanonu na nowy wiek, który zawierałby te wszystkie wspaniałe powieści literatury najnowszej, które wypadałoby znać. Listę (do której chyba wrócę) możecie przeczytać TU.

  1. 101 dalmatyńczyków - Dodie Smith
  2. 20 000 mil podwodnej żeglugi - Juliusz Verne
  3. 24 godziny z życia kobiety -  Stefan Zweig
  4. Auto da fé - Elias Canetti
  5. Bajki robotów - Stanisław Lem
  6. Biesy - Fiodor Dostojewski
  7. Boska komedia - Dante Alighieri
  8. Cichy Don - Michaił Szołochow
  9. cykl Fundacja - Issac Asimov
  10. cykl Rodzina Thibault - Roger Martin du Gard
  11. Czasy, w których przyszło nam żyć - Anthony Trollope
  12. Czekając na Godota - Samuel Beckett
  13. Czerwone i czarne -  Stendhal
  14. Dama z pieskiem -  Antonin Czechow
  15. Daniel Deronda - George Eliot
  16. Do latarni morskiej -  Virginia Woolf
  17. Dolina Issy - Czesław Miłosz
  18. Don Camillo - Giovanni Guareschi
  19. Dwanaście krzeseł - Eugeniusz Pietrow, Ilja Ilf
  20. Dzieci Arbatu - Anatolij Rybakow
  21. Dziennik Anny Frank
  22. Dziesięciu Murzynków (I nie było już nikogo) - Agatha Christie
  23. Effi Brist - Theodor Fontane
  24. Egipcjanin Sinuhe - Mika Waltari
  25. Elmer Gantry - Sinclair Lewis
  26. Ethan Frome - Edith Wharton
  27. Eugeniusz Oniegin - Aleksander Puszkin
  28. Faraon -  Bolesław Prus
  29. Gargantua i Pantagruel - François Rabelais
  30. Gospoda pod Królową Gęsią Nóżką - Anatol France
  31. Gra w klasy - Julio Cortázar
  32. Gracz - Fiodor Dostojewski
  33. Granica - Zofia Nałkowska
  34. Hrabia Monte Christo - Aleksander Dumas (ojciec)
  35. Imię róży - Umberto Eco
  36. Inny Świat - Gustaw Herling-Grudziński
  37. Ja, Klaudiusz - Robert Graves
  38. Jerozolima wyzwolona - Torquato Tasso
  39. Kandyd - Voltaire
  40. Każdy umiera w samotności -  Hans Fallada
  41. Kobieta trzydziestoletnia - Honoré de Balzac
  42. Kobieta w bieli - Wilkie Collins
  43. Królowa Margot - Aleksander Dumas (ojciec)
  44. Kubuś fatalista i jego pan - Denis Diderot
  45. Lochy Watykanu - André Gide
  46. Mała Dorrit - Charles Dickens
  47. Mały książę - Antoine de Saint-Exupéry
  48. Matka - Maksym Gorki
  49. Meir Ezofowicz -  Eliza Orzeszkowa
  50. Miasteczko Middlemarch - George Eliot
  51. Mieszczanin szlachcicem - Molier
  52. Miłość w czasach zarazy - Gabriel García Márquez
  53. Młyn nad Flossą - George Eliot
  54. Moralność Pani Dulskiej - Gabriela Zapolska
  55. Muminki - Tove Jansson
  56. Na wschód od Edenu - John Steinbeck
  57. Na zachodzie bez zmian - Erich Maria Remarque
  58. Nana - Émile Zola
  59. Niebezpieczne związki - Pierre Choderlos de Laclos
  60. Nocny lot - Antoine de Saint-Exupéry
  61. Nowa Heloiza - Jean-Jacques Rousseau
  62. O czym szumią wierzby - Kenneth Grahame
  63. Pani Dalloway - Virginia Woolf
  64. Peregryn Pickle - Tobias George Smollett
  65. Pokój z widokiem - Edward Morgan Forster
  66. Popiół i diament - Jerzy Andrzejewski
  67. Powrót do Howards End - Edward Morgan Forster
  68. Przebudzenie - Kate Chopin
  69. Przygody Sherlocka Holmesa - Arthur Conan Doyle
  70. Przypadki Idziego Blasa - Alain-René Lesage
  71. Pustelnia Parmeńska -  Stendhal
  72. Quo Vadis - Henryk Sienkiewicz
  73. Raj utracony - John Milton
  74. Rip Van Winkle i inne opowiadania - Washington Irving
  75. Saga rodu Forsyte'ów - John Galsworthy
  76. Sława i chwała - Jarosław Iwaszkiewicz
  77. Spowiedź dziecięcia wieku - Alfred de Musset
  78. Stary człowiek i morze -  Ernest Hemingway
  79. Strachy - Maria Ukniewiska
  80. Straszny dziadunio - Maria Rodziewiczówna
  81. Szkarłatna Litera - Nathaniel Hawthorne
  82. Szklana menażeria - Tennessee Williams
  83. Śmierć komiwojażera - Arthur Miller
  84. Tom Jones - Henry Fielding
  85. Tramwaj zwany pożądaniem - Tennessee Williams
  86. Tysiąc żurawi - Yasunari Kawabata
  87. W drodze - Jack Kerouac
  88. Waverley - Walter Scott
  89. Wehikuł czasu - Herbert George Wells
  90. Wielkie nadzieje - Charles Dickens
  91. Wilk stepowy - Hermann Hesse
  92. Witajcie w Ciężkich Czasach - E.L. Doctorow
  93. Władca pierścieni - John Ronald Reuel Tolkien
  94. Wspomnienia z domu umarłych - Fiodor Dostojewski
  95. Wybór Zofii - William Styron
  96. Zakochane kobiety - D.H. Lawrence
  97. Zew krwi - Jack London
  98. Ziele na kraterze - Melchior Wańkowicz
  99. Zły - Leopold Tyrmand
  100. Życie snem - Pedro Calderon de la Barca